Kế hoạch kinh doanh là gì?
Nói một cách đơn giản, kế hoạch kinh doanh là một bản hướng dẫn cho bạn và nhóm của bạn, mô tả chi tiết cách một doanh nghiệp – thường là một công ty khởi nghiệp – xác định mục tiêu của mình và các bước để đạt được chúng.
Chinh phục giải thưởng các cuộc thi Kinh doanh quốc tế cùng giảng viên Mỹ hàng đầu
Có hai loại kế hoạch kinh doanh chính: kiểu truyền thống và kiểu tinh gọn. Hình ảnh dưới đây minh họa sự khác biệt giữa hai loại này. Tùy thuộc vào loại hình kinh doanh, cơ cấu tổ chức và yêu cầu từ các bên liên quan, bạn có thể cần chuẩn bị một bản kế hoạch kinh doanh truyền thống (dài tới 20 trang) hoặc một bản kế hoạch kinh doanh tinh gọn (chỉ gói gọn trong 1 trang).
Cách viết kế hoạch kinh doanh truyền thống
Kế hoạch kinh doanh truyền thống thường mất khá nhiều thời gian để hoàn thành, vì nó đòi hỏi tính chi tiết và đầy đủ. Một số người cho rằng việc lập kế hoạch kiểu này là lãng phí thời gian. Tuy nhiên, các nhà đầu tư và các lãnh đạo doanh nghiệp thường yêu cầu loại kế hoạch này vì họ muốn có một cái nhìn toàn cảnh và đầy đủ về doanh nghiệp. Thông tin trong bài viết này được dựa trên hướng dẫn từ Bplan.
Thông thường, một kế hoạch kinh doanh truyền thống bao gồm các phần:
- Tóm tắt dự án
- Giới thiệu công ty
- Sản phẩm và dịch vụ
- Phân tích thị trường
- Chiến lược và kế hoạch thực hiện
- Tổ chức và quản lý
- Tóm tắt tài chính
- Phụ lục
1. Tóm tắt dự án (Executive Summary)
Phần tóm tắt dự án là phần đầu tiên của kế hoạch kinh doanh và cũng là phần quan trọng nhất để thu hút sự chú ý của người đọc, đồng thời định hướng họ đi xuyên suốt bản kế hoạch kinh doanh. Thông thường, một tóm tắt dự án sẽ bao gồm: Mục tiêu kinh doanh, Tuyên bố sứ mệnh, Giới thiệu về công ty, Kế hoạch tăng trưởng tổng quát/Chìa khóa thành công, Dự báo tài chính
Vì đây chỉ là phần tóm tắt, bạn không cần cố gắng nhồi nhét toàn bộ thông tin vào đây. Hãy giữ phần tóm tắt dự án thật ngắn gọn và chỉ tập trung vào những điểm chính.
Ví dụ:
2. Giới Thiệu Công Ty (Company Summary)
Bao gồm:
- Quyền sở hữu công ty
- Kế hoạch khởi nghiệp (dành cho các công ty mới) hoặc Lịch sử công ty (đối với các công ty đang hoạt động)
- Địa điểm và cơ sở vật chất của công ty
Trong phần này, bạn nên tập trung vào việc cung cấp thông tin cụ thể về công ty của mình. Một số nội dung có thể được đề cập bao gồm: Quyền sở hữu công ty, Lịch sử hoạt động của công ty, Địa điểm kinh doanh và cơ sở vật chất, và Báo cáo tài chính năm vừa qua (nếu có)
3. Sản Phẩm và Dịch Vụ (Products and Services)
Phần này tập trung vào các sản phẩm và dịch vụ bạn đang kinh doanh. Các sản phẩm hiện tại có thể khác với sản phẩm cuối cùng mà bạn muốn phát triển. Bạn có thể trình bày chi tiết về cách hoạt động của sản phẩm, lợi thế cạnh tranh mà sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn có so với các đối thủ trên thị trường. Ngoài ra, nếu sản phẩm của bạn phức tạp, bạn cũng có thể bổ sung thông tin liên quan như nguồn cung ứng, công nghệ, và các kế hoạch phát triển sản phẩm trong tương lai.
Nội dung thường bao gồm:
- Mô tả sản phẩm và dịch vụ
- So sánh cạnh tranh
- Ấn phẩm bán hàng
- Nguồn cung ứng
- Công nghệ
- Sản phẩm và dịch vụ trong tương lai
4. Phân Tích Thị Trường (Market Analysis)
Phần này cần được trình bày chi tiết và yêu cầu nhiều thông tin, vì bạn cần đưa ra một cái nhìn toàn diện về bối cảnh của ngành, thị trường mục tiêu và các đối thủ cạnh tranh. Để hoàn thành phần này một cách hiệu quả, bạn cần thực hiện cả nghiên cứu sơ cấp (primary research) và nghiên cứu thứ cấp (secondary research) về các đối thủ cạnh tranh. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về cách nghiên cứu thị trường, người tiêu dùng và đối thủ cạnh tranh, hãy truy cập bài viết này.
Nội dung thường bao gồm:
- Phân khúc thị trường
- Chiến lược phân khúc thị trường mục tiêu
- Nhu cầu của thị trường
- Xu hướng thị trường
- Tăng trưởng thị trường
- Phân tích ngành
- Các thành phần trong ngành
- Mô hình phân phối
- Cạnh tranh và hành vi mua hàng
- Đối thủ cạnh tranh chính
5. Chiến Lược và Kế Hoạch Thực Hiện (Strategy and Implementation Strategy)
Phần này yêu cầu bạn đưa ra các dự đoán và kế hoạch về doanh số trong những năm tới dựa trên chiến lược bạn đã xây dựng. Trong các lớp học kinh doanh, bạn có thể đã nghe đến khái niệm Marketing Mix, tập trung vào bốn yếu tố chính: sản phẩm, giá cả, địa điểm và chương trình tiếp thị (4Ps).
Trong phần này, bạn sẽ cần trình bày chi tiết về kế hoạch marketing và bán hàng. Mục tiêu chính là giải thích cách bạn sẽ thu hút và giữ chân khách hàng thông qua việc tiếp thị và bán sản phẩm. Chiến lược marketing và bán hàng cần được phải phù hợp với từng nhóm đối tượng mục tiêu cụ thể, có thể thay đổi để thích ứng với nhu cầu và thị hiếu của họ.
Dưới đây là các nội dung cần trình bày:
- Kim tự tháp chiến lược
- Bản đề xuất giá trị
- Lợi thế cạnh tranh
- Chiến lược marketing
- Tuyên bố định vị
- Chiến lược giá
- Chiến lược tiếp thị
- Mô hình phân phối
- Chương trình marketing
- Chiến lược bán hàng
- Dự báo doanh số
- Chương trình bán hàng
- Liên minh chiến lược
- Các cột mốc quan trọng
6. Tổ Chức và Quản Lý (Organization and Management)
Một kế hoạch kinh doanh truyền thống và chuyên nghiệp thường yêu cầu thông tin chi tiết về cấu trúc tổ chức, đội ngũ quản lý và vai trò của từng bên liên quan quan trọng.
Tuy nhiên, đối với một kế hoạch kinh doanh đơn giản hơn, thường được sử dụng trong các cuộc thi kinh doanh cấp trung học, bạn không cần đi quá sâu vào phần này. Thay vào đó, hãy tập trung phát triển các phần khác như chiến lược marketing, phân tích thị trường, và sản phẩm/dịch vụ.
Nếu muốn bao gồm phần này, bạn có thể tóm lược về:
- Tóm tắt quản lý
- Cơ cấu tổ chức
- Đội ngũ quản lý
7. Tóm Tắt Tài Chính (Financial Summary)
Phần này cho phép bạn đi sâu vào kế hoạch tài chính của công ty. Bạn sẽ cần cung cấp các biểu đồ và đồ thị để giúp các nhà đầu tư hoặc giám khảo dễ dàng hình dung các con số. Đảm bảo rằng kế hoạch dài hạn được đưa vào để chứng minh rằng doanh nghiệp mà bạn đề xuất có tính bền vững.
Các yếu tố cần trình bày trong phần này bao gồm:
- Các chỉ số tài chính chính
- Phân tích điểm hòa vốn
- Dự báo lợi nhuận và lỗ
- Dự báo dòng tiền
- Dự báo báo cáo tài chính
- Các tỷ số tài chính
- Kế hoạch dài hạn
Một ví dụ thể về kế hoạch kinh doanh truyền thông
Cách Viết Kế Hoạch Kinh Doanh Tinh Gọn
Kế hoạch kinh doanh tinh gọn không quá tập trung vào phần kế hoạch chi tiết và nhóm hoàn toàn có thể hoàn thành kế hoạch này trong vòng một giờ. So với kế hoạch kinh doanh truyền thống, thường dài và có thể thay đổi theo thời gian, kế hoạch kinh doanh tinh gọn ngày càng được sử dụng phổ biến hơn.
Một kế hoạch kinh doanh tinh gọn sẽ trả lời bốn câu hỏi chính:
- Bạn sẽ tạo ra sản phẩm/dịch vụ gì?
- Bạn sẽ tiếp thị/bán sản phẩm như thế nào?
- Bạn sẽ kiếm tiền từ sản phẩm này như thế nào?
- Ai chịu trách nhiệm về gì?
Có nhiều phiên bản khác nhau của kế hoạch kinh doanh tinh gọn. Dưới đây là hai phiên bản phổ biến nhất:
Lean V1 là phiên bản tóm tắt của kế hoạch kinh doanh truyền thống. Nó bao gồm tất cả các phần cần thiết nhưng không đi vào chi tiết. Bạn có thể tải xuống mẫu Lean Business Plan V1 tại đây.
Lean V2 được giới thiệu bởi Cơ quan Quản lý Kinh doanh Nhỏ Hoa Kỳ (SBA), bao gồm các thông tin về giá trị công ty, cơ sở hạ tầng, khách hàng và tài chính. Bạn có thể tìm hiểu thêm về các phần chính của phiên bản này tại đây và tải xuống Kế hoạch Lean Business Plan V2 với ví dụ tại đây.
Luyện Thi Thử Thách Kinh Doanh Diamond Challenge (Diamond Challenge Business Competition Prep)
Các doanh nhân tương lai sẽ tạo ra, quảng bá và tiếp thị một công ty nhằm thuyết phục ban giám khảo của cuộc thi Diamond Challenge Business Competition. Trong khóa học chuyên sâu này, học viên sẽ trải qua quá trình hình thành ý tưởng kinh doanh, lập kế hoạch kinh doanh, phân tích môi trường kinh doanh, thiết lập tuyên bố sứ mệnh, tầm nhìn và giá trị của tổ chức, tạo ra chiến lược tiếp thị và quảng bá, viết đề xuất kinh doanh, và tạo một bản Pitch Deck theo yêu cầu của cuộc thi Diamond Challenge Business Competition.
