Nghiên cứu khoa học là gì?
1. Giới thiệu về nghiên cứu khoa học
Nghiên cứu khoa học là một quá trình tìm hiểu một cách có hệ thống về một chủ đề nhằm khám phá ra những sự thật mới, trả lời các câu hỏi chưa có lời đáp, hay tìm ra giải pháp cho những vấn đề cụ thể thông qua các phương pháp khoa học (quan sát, thí nghiệm, phân tích dữ liệu, …). Về cơ bản, nghiên cứu là quá trình khám phá, thấu hiểu và mở rộng kiến thức của con người về thế giới xung quanh.
Học sinh Aralia từng xuất bản nghiên cứu thành công trên tạp chí quốc tế The Concord Review
Thành quả của quá trình nghiên cứu khoa học sẽ là báo cáo nghiên cứu khoa học tổng kết lại quá trình nghiên cứu và tóm tắt các kết luận từ quá trình nghiên cứu. Các báo cáo nghiên cứu khoa học này có thể được lưu trữ để phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo có liên quan qua việc xuất bản tại các tạp chí học thuật hay đăng tải trên các tổ chức nghiên cứu khoa học.
2. Có nhất thiết phải có phòng thí nghiệm mới có thể nghiên cứu khoa học?
Không phải nghiên cứu khoa học nào cũng yêu cầu phải có một phòng thí nghiệm để thực hiện. Việc có cần đến phòng thí nghiệm hay không phụ thuộc vào phương pháp nghiên cứu được lựa chọn để sử dụng. Nhiều dự án nghiên cứu có thể thực hiện thông qua khảo sát, phân tích dữ liệu công khai, hoặc các mô phỏng trên máy tính. Đặc biệt, các lĩnh vực như xã hội học, khoa học dữ liệu, kinh tế, tâm lý học,… thường không yêu cầu em phải có phòng thí nghiệm để thực hiện.
3. Có phải chỉ học sinh xuất sắc mới có thể tham gia nghiên cứu khoa học?
Nghiên cứu khoa học là dành cho tất cả mọi người có niềm đam mê muốn tìm tòi, khám phá, và có những câu hỏi mong muốn được giải đáp về những vấn đề cụ thể. Bất kỳ học sinh nào có tinh thần tò mò, ham học hỏi, và kiên trì đều có thể thực hiện nghiên cứu khoa học.
Không chỉ vậy, quá trình nghiên cứu sẽ giúp em nâng cao kiến thức và kỹ năng, đồng thời thúc đẩy sự trưởng thành trong tư duy học thuật, từ đó giúp em trở thành một học sinh tốt hơn nữa.
Tại sao nên thực hiện nghiên cứu khoa học từ THPT?
Không chỉ giúp các bạn học sinh tích lũy kiến thức hay thỏa mãn niềm đam mê học thuật, nghiên cứu khoa học còn đêm đến nhiều lợi ích trong tương lai khi em học lên các bậc học cao hơn. Dưới đây là một số lý do tại sao nên thực hiện nghiên cứu khoa học từ khi còn học trung học:
Mở rộng và nâng cao kiến thức
Nghiên cứu khoa học sẽ giúp em tìm hiểu sâu về một ngành nghề, lĩnh vực cụ thể mà em yêu thích, từ đó bổ sung kiến thức vượt xa những gì được học trên lớp. Trong quá trình nghiên cứu em sẽ được tiếp xúc với nhiều kiến thức mới, có cơ hội tìm tòi và học hỏi để không chỉ tích lũy kiến thức mà còn nâng cao nhận thức về những sự vật, hiện tượng xung quanh và các vấn đề trên thế giới hiện nay.
Phát triển khả năng viết học thuật
Để hoàn thiện nghiên cứu khoa học, em sẽ cần viết báo cáo nghiên cứu khoa học. Đây là một văn bản học thuật đòi hỏi kỹ năng viết học thuật (academic writing). Kỹ năng này không chỉ được sử dụng thường xuyên tại đại học mà còn là kỹ năng thiết yếu nếu em muốn phát triển theo mảng học thuật trong tương lai.
Học hỏi từ các chuyên gia trong ngành
Khi tham gia làm nghiên cứu, em sẽ có cơ hội được gặp gỡ và đồng hành cùng những chuyên gia trong lĩnh vực mà các em thực hiện nghiên cứu. Đây là cơ hội tuyệt vời để em có thể học hỏi từ những người đi trước với nhiều kiến thức, kinh nghiệm hữu ích. Kinh nghiệm làm việc cùng những chuyên gia này là vô cùng quý giá trong quá trình em nộp hồ sơ du học hay khi học đại học.
Tìm hiểu sâu về các ngành học trong tương lai
Nghiên cứu khoa học là cơ hội giúp các bạn học sinh khám phá và hiểu rõ hơn về ngành học mình dự định theo đuổi. Nghiên cứu khoa học thường tốn nhiều thời gian và có thể kéo dài tới hàng tháng trời. Việc đồng hành cùng một chủ đề, lĩnh vực nghiên cứu trong thời gian dài sẽ giúp em xác định được xem mình có thực sự phù hợp và yêu thích ngành học mình đã lựa chọn.
Làm nổi bật hồ sơ du học
Với các trường đại học hàng đầu trên thế giới thì nghiên cứu khoa học đóng vai trò rất quan trọng trong sự phát triển về mặt chuyên môn và học thuật của trường. Một dự án nghiên cứu khoa học nghiêm túc sẽ giúp hồ sơ của các bạn học sinh nổi bật hơn khi nộp đơn vào các trường đại học quốc tế bởi thể hiện niềm đam mê học thuật, kỹ năng nghiên cứu, sự thử thách và phát triển bản thân.
Chuẩn bị cho đại học
Là một kỹ năng được sử dụng rất nhiều trong môi trường đại học, việc em làm quen với kỹ năng nghiên cứu từ sớm sẽ giúp em có lợi thế để thích nghi nhanh hơn tại đại học. Nghiên cứu khoa học cũng giúp các bạn học sinh hình thành thói quen học tập chủ động, rèn luyện kỹ năng quản lý thời gian, thu thập và phân tích dữ liệu, từ đó dễ dàng hòa nhập hơn.
Nên thực hiện nghiên cứu khoa học bằng tiếng Anh hay tiếng Việt?
Ngoài sự khác biệt về mặt ngôn ngữ thì nghiên cứu khoa học bằng tiếng Anh hay tiếng Việt bản chất đều giống nhau. Tuy nhiên, các chương trình nghiên cứu khoa học ở Việt Nam chưa phát triển mạnh và nhận được nhiều nguồn đầu tư như các quốc gia hàng đầu về học thuật như Mỹ, Anh, Úc, … Chính vì vậy nên dù em thực hiện nghiên cứu khoa học bằng tiếng Việt, em cũng vẫn cần sử dụng rất nhiều các tài liệu tham khảo quốc tế. Nếu bắt đầu nghiên cứu khoa học bằng tiếng Anh em sẽ có thể trau dồi kỹ năng và phát triển tư duy để làm việc trong cả môi trường quốc tế lẫn nghiên cứu học thuật tại Việt Nam.
Yếu tố thứ hai giúp em lựa chọn đó là mục đích của em khi thực hiện nghiên cứu khoa học. Nếu em thực hiện nghiên cứu khoa học với mong muốn sử dụng nghiên cứu trong hồ sơ du học hay chia sẻ nghiên cứu của mình đến với bạn bè quốc tế thì việc thực hiện nghiên cứu khoa học bằng tiếng Anh sẽ phù hợp hơn với em. Ngược lại, nếu em chỉ có mục đích sử dụng nghiên cứu của mình trong phạm vi quốc gia Việt Nam thì em hoàn toàn có thể sử dụng tiếng Việt để thực hiện nghiên cứu của mình.
Những kỹ năng cần thiết để thực hiện nghiên cứu khoa học bằng tiếng Anh?
Để thực hiện nghiên cứu khoa học bằng tiếng Anh, kỹ năng đầu tiên em cần có chính khả năng đọc và viết tiếng Anh trôi chảy. Một số chương trình nghiên cứu khoa học quốc tế dành cho học sinh trung học sẽ có yêu cầu về chứng chỉ tiếng Anh dành cho các bạn học sinh quốc tế muốn tham gia chương trình. Nếu em tự tin có thể đọc hiểu các văn bản báo cáo nghiên cứu khoa học bằng tiếng Anh và có khả năng viết luận tiếng Anh tốt thì em sẽ có thể thực hiện nghiên cứu khoa học bằng tiếng Anh. Ngoài ra, một số kỹ năng cần thiết khác để thực hiện nghiên cứu khoa học bằng tiếng Anh bao gồm:
- Kỹ năng viết học thuật: viết học thuật không chỉ nói về phong cách viết mà còn về kỹ thuật nghiên cứu và sử dụng các tài liệu nghiên cứu để phục vụ cho bài viết, bài báo cáo nghiên cứu khoa học.
- Kỹ năng lên kế hoạch và quản lý thời gian: nghiên cứu khoa học là một quá trình cần đầu tư nhiều thời gian và công sức nên việc biết cách sắp xếp thời gian và lên kế hoạch là rất cần thiết.
- Nhận biết và tìm kiếm các nguồn tài liệu tham khảo chất lượng: một trong những quá trình vô cùng quan trọng của nghiên cứu khoa học là tìm kiếm các nguồn tài liệu tham khảo chất lượng. Em cần có hiểu biết nhất định để xác định thế nào là một nguồn tài liệu tham khảo đáng tin cậy và có thể sử dụng cho quá trình nghiên cứu.
Nếu em chưa có đủ những kỹ năng kể trên thì em cũng đừng quá lo lắng. Em có thể dành thời gian ôn luyện và cải thiện các kỹ năng của mình trước khi bắt đầu hoặc học dần các kỹ năng này trong quá trình thực hiện nghiên cứu.
Tham gia nghiên cứu khoa học từ trung học sẽ giúp học sinh nổi bật trong hồ sơ ứng tuyển đại học Mỹ
Làm thế nào để bắt đầu nghiên cứu khoa học từ cấp 3?
Có nhiều cách để em bắt đầu thực hiện nghiên cứu khoa học từ khi đang học THCS, THPT. Dưới đây là một số cách phổ biến nhất:
Tham gia các hoạt động nghiên cứu khoa học tại trường
Nếu trường em có các hoạt động hoặc câu lạc bộ nghiên cứu khoa học, em có thể đăng ký tham gia và bắt đầu thực hiện nghiên cứu cùng thầy cô và các bạn học cùng trường.
Ngoài ra, nếu trường em có các môn học Advanced Placement (AP) về nghiên cứu khoa học như AP Research hay AP Seminar thì em cũng có thể cân nhắc lựa chọn các môn học này. Với các môn AP về nghiên cứu, các em sẽ được học cụ thể về quy trình và cách thực hiện một nghiên cứu khoa học cũng như có cơ hội thực hiện một nghiên cứu hoàn chỉnh của riêng mình hoặc cùng các bạn trong lớp.
Tham gia các chương trình nghiên cứu khoa học
Các trường đại học lớn trên thế giới thường tổ chức các chương trình nghiên cứu khoa học vào mùa hè cho các bạn học sinh cấp 3. Có rất nhiều chương trình mùa hè cho phép em dành thời gian để làm việc độc lập hoặc hợp tác với các học sinh khác để thực hiện nghiên cứu. Vào cuối mùa hè, em sẽ có cơ hội trình bày công trình nghiên cứu của mình trước các nhà nghiên cứu, chuyên gia, và đội ngũ tổ chức của chương trình. Aralia đã có một bài viết khác chia sẻ về các chương trình nghiên cứu khoa học quốc tế, em có thể xem chi tiết trong bài viết này. Dưới đây sẽ là thông tin về một số chương trình nổi bật:
Tufts Summer Research Experience
Tufts Summer Research Experience cho phép học sinh tìm hiểu về phương pháp nghiên cứu, kỹ thuật trong phòng thí nghiệm, phương pháp thu thập và phân tích dữ liệu dưới sự hướng dẫn trực tiếp của các nhà nghiên cứu hàng đầu và đội ngũ nghiên cứu tại Tufts.
Smith College Summer Science and Engineering Program
Chương trình Khoa học và Kỹ thuật Mùa hè của Đại học Smith (SSEP) được thiết kế dành cho các nữ sinh xuất sắc có niềm yêu thích với khoa học và kỹ thuật. Em sẽ tham gia nghiên cứu cùng với giảng viên đại học Smith trong các lĩnh vực như khoa học sự sống, khoa học vật lý và kỹ thuật. Chương trình dành cho học sinh nữ lớp 9, 10, 11 và 12, tổ chức vào mùa thu hàng năm.
Johns Hopkins Engineering Innovation
Explore Engineering Innovation (EEI) là một chương trình mùa hè đầy thú vị dành cho học sinh trung học có năng lực về toán và khoa học, đồng thời có sự quan tâm (hoặc tò mò) đối với kỹ thuật. Học sinh sẽ được tham gia thực hiện các dự án nghiên cứu trong nhiều lĩnh vực kỹ thuật khác nhau và học cách tư duy, giải quyết vấn đề như một kỹ sư.
NIH Summer Internship Program in Biomedical Research
Các bạn học sinh trung học sẽ tham gia làm việc trong mùa hè tại NIH cùng với các nhà khoa học hàng đầu trong lĩnh vực nghiên cứu y sinh. NIH có hơn 1150 phòng thí nghiệm/dự án nghiên cứu nằm tại khuôn viên chính ở Bethesda, bang Maryland, Hoa Kỳ và các khu vực lân cận.
Thực hiện nghiên cứu khoa học độc lập
Các bạn học sinh cũng có thể thực hiện nghiên cứu khoa học độc lập nếu đã có sẵn các ý tưởng nghiên cứu hay. Tuy nhiên, em sẽ cần tự tìm chuyên gia sẽ hướng dẫn và đồng hành cùng mình trong quá trình nghiên cứu. Chuyên gia này có thể là một trong các giáo viên tại trường của em, một giảng viên đại học mà em ngưỡng mộ, hoặc một chuyên viên làm việc tại các tổ chức nghiên cứu.
Em sẽ cần phải tự liên lạc và gửi thư để ngỏ lời mời những chuyên gia này làm người hướng dẫn cho nghiên cứu khoa học của em. Lời khuyên là em nên lựa chọn những người mà mình quen biết hoặc hiểu về khả năng của mình để tăng cơ hội được đồng ý.
Tham gia các cuộc thi có yếu tố nghiên cứu khoa học
Một cách nữa để thực hiện nghiên cứu khoa học đó chính là tham gia các cuộc thi quốc tế có yếu tố nghiên cứu. Có rất nhiều cuộc thi viết luận học thuật như Cuộc thi Viết luận John Locke, hay Cuộc thi Viết học thuật HIR yêu cầu các bạn học sinh phải nghiên cứu và sử dụng các nguồn tài liệu tham khảo để phân tích một chủ đề hoặc trả lời câu hỏi luận trong đề bài. Quá trình này có khá nhiều điểm tương đồng với việc thực hiện một nghiên cứu khoa học nên sẽ là khởi đầu tốt để em học hỏi nếu chưa quen với quy trình thực hiện nghiên cứu khoa học.
Tham gia các khóa học nghiên cứu khoa học
Các bạn học sinh cũng có thể lựa chọn tham gia các khóa học làm nghiên cứu khoa học. Việc tham gia một khóa học sẽ giúp em được học các kiến thức và kỹ năng về nghiên cứu một cách có hệ thống, xây dựng nền tảng nghiên cứu tốt cho tương lai.
Không chỉ vậy, em còn được trực tiếp hướng dẫn bởi các giảng viên đã có nhiều kinh nghiệm trong nghiên cứu. Các thầy cô sẽ đồng hành cùng em để hoàn thiện nghiên cứu và giúp em gửi nghiên cứu của mình tới các tạp chí học thuật.
Khám phá Chương trình Nghiên cứu và Xuất bản tại Aralia
Trong chương trình học về nghiên cứu khoa học này của Aralia, các bạn học sinh sẽ có cơ hội đồng hành cùng các giảng viên đại học và giáo viên từ các trường trung học hàng đầu tại Mỹ với nhiều năm kinh nghiệm nghiên cứu và xuất bản nghiên cứu khoa học. Các giáoviên sẽ giúp em thực hiện một nghiên cứu khoa học hoàn chỉnh theo đúng chuẩn quốc tế, có thể gửi đến các tạp chí học thuật dành cho học sinh hàng đầu thế giới.
Nghiên cứu Kinh Tế
Học viên sẽ sử dụng lý thuyết và mô hình kinh tế cấp đại học để phân tích tác động tài chính lên nền kinh tế toàn cầu. Giáo viên hướng dẫn sẽ cung cấp cho các em những mô hình và công cụ cần thiết để viết một bài luận nghiên cứu kinh tế. Bài luận này khuyến khích học viên tích hợp các kiến thức đã học về lý thuyết kinh tế, hiện tượng, dữ liệu và chính sách trong kinh tế học.
Chương trình Nghiên cứu Khoa học Chủ đề Tâm lý học (Psychology Research program)
Chương trình Nghiên cứu Tâm lý học này lấy kiến thức từ khóa học Tâm lý học Cơ bản, giúp sinh viên hiểu tất cả các khía cạnh của tâm lý học và khám phá sở thích của họ thông qua việc thực hiện nghiên cứu. Giảng viên sẽ hướng dẫn sinh viên thông qua việc xem xét thực nghiệm các tài liệu nghiên cứu tâm lý học hiện nay.
